Προσκοπισμός
Γιατί μια ακόμη σελίδα αφιερωμένη στον Προσκοπισμό;
Για να είναι δυνατή η ενημέρωση οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου σχετικά με το τι είναι ο Προσκοπισμός, γενικότερα για να διευκολύνει την εξοικείωση του κοινού με μια Κίνηση Νέων με ιστορία που διαρκεί κατά τι λιγότερο από εκατό χρόνια.
Γιατί άραγε να αξίζει τον κόπο κανείς να ασχοληθεί με τον Προσκοπισμό;
Γιατί ο Προσκοπισμός είναι μια Κίνηση Νέων Ανθρώπων, δυναμικά εξελισσόμενη και προσαρμοζόμενη στις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες, που προσφέρει, σε ένα κατάλληλο περιβάλλον, ευκαιρίες στους νέους και στις νέες να αναπτύξουν τις ικανότητές τους με σκοπό να φανούν χρήσιμοι στους άλλους και στους εαυτούς τους.
Γιατί ένα από τα βασικά στοιχεία του Προσκοπισμού είναι η μάθηση μέσα από την πράξη και συμμετέχοντας σε μικρές ομάδες, στοιχεία που πολύ δύσκολα η επίσημη εκπαίδευση (δηλαδή το σχολείο) θα αποκτήσει και που ακόμη δυσκολότερα θα βρει κανείς σε άλλες οργανώσεις ή κινήσεις.
Γιατί δεν πρόκειται απλά για διασκέδαση, αλλά για ψυχαγωγία - αγωγή της ψυχής, με σκοπό και περιεχόμενο.
Γιατί ο Προσκοπισμός έχει τόσο μεγάλη διάρκεια ζωής;
Η απάντηση εδώ δεν έρχεται εύκολα, όμως η επικρατέστερη άποψη μεταξύ των Προσκόπων είναι ότι ο Προσκοπισμός βασίζεται σε Αρχές αναλλοίωτες στο χρόνο, ενώ ο τρόπος εφαρμογής του προσαρμόζεται στην κοινωνική πραγματικότητα κάθε εποχής. Δε θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι ο Προσκοπισμός είναι σύγχρονος σε κάθε εποχή. Επίσης, η έμπρακτη παρέμβαση του Προσκοπισμού στα κοινωνικά προβλήματα κάθε εποχής, όπως π.χ. η ισότητα των δύο φύλων, η αποδοχή της διαφορετικότητας, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος κλπ., ανέβασαν το κύρος του ψηλά στη συνείδηση της κοινής γνώμης.
Πότε εφαρμόστηκε για πρώτη φορά ο Προσκοπισμός;
Η σύλληψη της αρχικής ιδέας ήρθε από τον Άγγλο αξιωματικό Ρόμπερτ Μπέιντεν-Πάουελ όταν υπερασπιζόταν την πόλη του Μέιφκινγκ στην Κεντρική Αφρική, πολεμώντας τους Μπόερς το 1899. Για να χρησιμοποιήσει όλους τους άνδρες του στη γραμμή του πυρός, χρησιμοποίησε παιδιά στις βοηθητικές υπηρεσίες (αγγελιοφόροι, τραυματιοφορείς κλπ.). Μετά το τέλος του πολέμου διαπίστωσε πως η εκπαίδευση των παιδιών αυτών μπορούσε να εφαρμοστεί σε καιρό ειρήνης σαν ένα συμπλήρωμα στην αγωγή του παιδιού, αφού αυτή απέβλεπε στην ανάπτυξη των αισθήσεων και των ικανοτήτων του παιδιού, σωματικών και πνευματικών. Τον Αύγουστο του 1907 ο Μπέιντεν-Πάουελ εφάρμοσε τις ιδέες του σε μια ομάδα δεκαέξι παιδιών που κατασκήνωσαν όλοι μαζί στο νησί Μπράουνσι, στα νοτιοδυτικά της Βρεττανικής Νήσου. Τα αποτελέσματα αυτής της πρώτης στον κόσμο Προσκοπικής Κατασκήνωσης τα συγκέντρωσε στο γνωστό βιβλίο του "Προσκοπισμός για Παιδιά", που κυκλοφόρησε από τον Ιανουάριο του 1908 σε τεύχη. Έτσι, οι παιδικές οργανώσεις της εποχής στην Αγγλία άρχισαν να εφαρμόζουν τις ιδέες αυτές από μόνες τους και σε λίγο καιρό είχε δημιουργηθεί η Προσκοπική Κίνηση στην Αγγλία.
Πότε εφαρμόστηκε στην Ελλάδα για πρώτη φορά ο Προσκοπισμός;
Ο καθηγητής της Γυμναστικής Αθανάσιος Λευκαδίτης είδε για πρώτη φορά τους ’γγλους Προσκόπους κατά την τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου το 1908. Ενδιαφέρθηκε να μάθει περισσότερα γι' αυτούς και, στις αρχές Νοεμβρίου του 1910 σχημάτισε την Πρώτη Ομάδα Ελλήνων Προσκόπων στο Λύκειο Μακρή, όπου δίδασκε, με μαθητές του.
Κάποτε ο Προσκοπισμός ήταν μόνο για άνδρες. Είναι και σήμερα έτσι τα πράγματα;
Όχι βέβαια, θα ήταν παράλογο σε μια εποχή όπου τα παιδιά και οι έφηβοι φοιτούν σε σχολεία με αγόρια και κορίτσια (ο όρος "μικτά" είναι ξεπερασμένος) ο Προσκοπισμός να ήταν επιλεκτικός ως προς το φύλο.
Η ορολογία του Προσκοπισμού κάποιες φορές φαίνεται πολύπλοκη...
Οποιαδήποτε ορολογία φαίνεται πολύπλοκη σε κάποιον που δε γνωρίζει. Ιδού λοιπόν μερικά στοιχεία της:
Πρόσκοπος < προ + σκοπέω-ώ : ο προνοών, αυτός που βλέπει πριν από τους άλλους. Η Ελληνική απόδοση της Αγγλικής λέξης "Scout". Με κεφαλαίο "Π" εννοείται το μέλος της Παγκόσμιας Κίνησης Νέων που θεωρείται ότι ξεκίνησε το 1907 με την πειραματική κατασκήνωση στο Μπράουνσι υπό τον Ρόμπερτ Μπέιντεν-Πάουελ. Επίσης, είναι το μέλος της Προσκοπικής Κίνησης με ηλικία από 11 ως 14 έτη.
Λυκόπουλο: το μικρότερο σε ηλικία μέλος της Προσκοπικής Κίνησης (7-11 έτη). Ο όρος Λυκόπουλο προήλθε από την ιστορία του Μόγλη που υπάρχει στο "Βιβλίο της Ζούγκλας" του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ και η οποία είχε μεγάλη απήχηση την εποχή εισαγωγής των Λυκοπούλων / Μαθητευομένων Προσκόπων (έτσι
πρωτοαποκλήθηκαν) στις αρχές της δεκαετίας του 1910. Αξίζει να σημειωθεί ότι και στη Μινωική Κρήτη τα παιδιά οργανώνονταν σε ομάδες Λυκιδέων (Λυκοπούλων) και οι νέοι σε Αγέλες. Επίσης, σε Αγέλες οργανώνονταν τα παιδιά και οι έφηβοι στην Αρχαία Σπάρτη.Ανιχνευτής: το μεγαλύτερο σε ηλικία ανήλικο μέλος της Προσκοπικής Κίνησης (15-18 έτη). Ο Ανιχνευτής διευρύνει τους ορίζοντές του ανιχνεύοντας την πραγματικότητα γύρω του και προσπαθώντας να αποκτήσει γνώσεις, εμπειρίες και ικανότητες χρήσιμες για την αυριανή ενεργό ένταξη και συμμετοχή του στην κοινωνία.
Βαθμοφόρος: ενήλικας εθελοντής που προσφέρει τις υπηρεσίες του στην Προσκοπική Κίνηση αναλαμβάνοντας καθήκοντα διοικητικά ή επιτελικά στα Προσκοπικά Κλιμάκια (βλ. παρακάτω). Ακριβέστερος θα ήταν ο όρος "Μεγάλος Πρόσκοπος". Η Αγγλική λέξη είναι "Scouter".
Προσκοπικά Κλιμάκια: οργανωτικές δομές των ανά τον κόσμο Προσκοπικών Οργανώσεων. Σε γενικές γραμμές το κύτταρο του Προσκοπισμού είναι το Σύστημα Προσκοπικών Τμημάτων ή απλά Σύστημα, που περιλαμβάνει μια Αγέλη Λυκοπούλων, μια Ομάδα Προσκόπων και μια Κοινότητα Ανιχνευτών. Εκεί το παιδί βιώνει διαδοχικά εμπειρίες και βιώματα, ανάλογα με την ηλικία του και μέχρι την ενηλικίωσή του. Τα Συστήματα αποτελούν τις Τοπικές Εφορείες, συνήθως ανά συνοικία ή ανά πόλη ή χωριό.
Πολλές Τοπικές Εφορείες αποτελούν τις Περιφερειακές Εφορείες, συνήθως ανά Νομαρχία. Πολλές Περιφερειακές Εφορείες αποτελούν τις Εφορείες Περιοχών, αντιστοιχιζόμενες στις Διοικητικές Περιφέρειες της Επικράτειας. Την εποπτεία του Προσκοπικού έργου σε όλη τη χώρα έχει η Γενική Εφορεία, με ρόλο Κεντρικής Διοίκησης.Ενωμοτία < εν + όμνυμι : Ελληνική απόδοση της Αγγλικής λέξης "patrol" που με τη σειρά της θυμίζει τις περιπόλους της Αρχαίας Αθήνας. Η παρέα των έξι με οκτώ συνήθως Προσκόπων, με δική της αυτόνομη δραστηριότητα. Τρεις ως πέντε Ενωμοτίες αποτελούν μια Ομάδα Προσκόπων. Επικεφαλής της τίθεται ο Ενωμοτάρχης, αναδεικνυόμενος από τα ίδια τα μέλη της Ενωμοτίας.
Προσκοπική Τεχνική: όλα όσα χρειάζεται κάθε μέλος της Κίνησης να γνωρίζει ώστε να μπορεί να διαβιώνει με ασφάλεια και άνεση στην ύπαιθρο. Τα επιμέρους στοιχεία της Προσκοπικής Τεχνικής γίνονται κτήμα των παιδιών μέσα από πρωτότυπες δραστηριότητες (= παιχνίδια) όπου μόνα τους μαθαίνουν όλα όσα χρειάζονται για να μπορούν να ζήσουν με ασφάλεια και άνεση στην ύπαιθρο με απλά μέσα.
Πρόγραμμα Προόδου: ένα σύστημα κινήτρων μέσω του οποίου το παιδί παρακινείται να αναπτύξει τις γνώσεις, τις ικανότητες και τις συμπεριφορές του προς όφελος των γύρω του και δικό του. Περιλαμβάνει διάφορα στάδια προοδευτικής αυτοεκπαίδευσης του παιδιού στην Προσκοπική Τεχνική (βλ. παραπάνω) καθώς και ευκαιρίες ανακάλυψης και ανάπτυξης των κλίσεων και ειδικών ενδιαφερόντων του μέσα από την ενασχόληση με πολλές δεκάδες Ερασιτεχνικές Ασχολίες (βλ. παρακάτω).
Ερασιτεχνικές Ασχολίες: διάφορα χόμπι με τα οποία ενθαρρύνεται το παιδί να ασχοληθεί μέσα από το Πρόγραμμα Προόδου (βλ. παραπάνω) προκειμένου να ανακαλύψει τις ατομικές κλίσεις του και να ασχοληθεί με καινούρια αντικείμενα ή με πράγματα που πιθανόν να μη του άρεσαν πριν τα δοκιμάσει. Στις ασχολίες αυτές περιλαμβάνονται τόσο χειροτεχνίες και τεχνικές κατασκευές και θέματα από τις επιστήμες και τις τέχνες, όσο και αθλήματα και υπαίθριες δραστηριότητες.
Πρόσκοπος του Έθνους: το επιστέγασμα της ζωής του νέου μέσα στο Προσκοπικό Σύστημα, λίγο πριν την ενηλικίωσή του. Ως στάδιο προόδου εντάσσεται στο Πρόγραμμα του Κλάδου Ανιχνευτών και είναι η κατάληξή του. Ο τίτλος και τα διακριτικά του Προσκόπου του Έθνους απονέμονται σε ειδική τελετή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κάθε τρία χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλες τις χώρες όπου υπάρχει Προσκοπισμός υπάρχει ένα αντίστοιχο στάδιο προόδου σαν επιστέγασμα, π.χ. Πρόσκοπος της Δημοκρατίας στην Κύπρο, Πρόσκοπος της Βασιλίσσης στη Μεγάλη Βρεττανία, Πρόσκοπος του Αετού στις Η.Π.Α. κ.ά..
Εκπαίδευση Βαθμοφόρων: ένα σύστημα κατάρτισης των ενηλίκων στελεχών της Προσκοπικής Κίνησης, ώστε αυτά να είναι σε θέση να προσφέρουν σωστά και αποτελεσματικά τις υπηρεσίες τους στα παιδιά και στους νέους που εντάσσονται σ' αυτήν. Διαβαθμίζεται σε επί μέρους στάδια και διακλαδίζεται σε επί μέρους αντικείμενα. Τα κυριότερα μέρη της είναι η Βασική Εκπαίδευση, όπου ο Βαθμοφόρος γνωρίζει τον τρόπο εργασίας στο Τμήμα, στο Σύστημα ή στην Εφορεία του, καθώς και η Εκπαίδευση Διακριτικού Δάσους (βλ. παρακάτω), όπου ο Βαθμοφόρος εμβαθύνει στο ρόλο της ηγεσίας καθώς και στην παιδαγωγική σκοπιμότητα των στοιχείων της Προσκοπικής Μεθόδου.
Διακριτικό Δάσους: Ελληνική απόδοση του Αγγλικού όρου "Wood Badge". Κατά λέξη ο όρος σημαίνει "ξύλινο διάσημο" και δηλώνει το διακριτικό που φέρουν στις στολές τους οι Βαθμοφόροι που περάτωσαν την εκπαίδευσή τους. Η ιστορία του Διακριτικού Δάσους ξεκινά από το 1919, όταν ο Μπέιντεν-Πάουελ διηύθυνε την πρώτη εκπαίδευση του είδους στο Γκίλγουελ Παρκ στην Αγγλία. Το διακριτικό σήμα της Σχολής ήταν ένα δερμάτινο κορδόνι γύρω από το λαιμό με δύο μικρά ξυλάκια στις άκρες του. Αργότερα, το πρόγραμμα της Εκπαίδευσης Διακριτικού Δάσους επεκτάθηκε σε όλες τις χώρες όπου υπήρχε Προσκοπισμός ακολουθώντας τις γενικές κατευθύνσεις της Παγκόσμιας Οργάνωσης της Προσκοπικής Κίνησης. Το πρόγραμμα και τα διακριτικά της Εκπαίδευσης είναι ίδια σε όλον τον κόσμο. Όσοι Βαθμοφόροι είναι πτυχιούχοι Διακριτικού Δάσους θεωρούνται μέλη ενός υποθετικού Συστήματος Προσκόπων, του 1ου Συστήματος του Γκίλγουελ. Σε κάθε περίσταση οργανώνονται ετήσιες συναντήσεις των πτυχιούχων, κυριότερα ανά χώρα.
Πού μπορεί κανείς να ενημερωθεί περαιτέρω για τον Προσκοπισμό;
Μέσα από το Διαδίκτυο είναι το μόνο εύκολο... Ενδεικτικά:
Παγκόσμια Οργάνωση της Προσκοπικής Κίνησης - The World Organization of the Scout Movement
Πληροφορίες για τον Προσκοπισμό ανά την υφήλιο, για τις Αρχές και τα Προγράμματά του
Πληροφορίες για τον Προσκοπισμό στην Ελλάδα - Πολλές σελίδες Συστημάτων και Εφορειών
Βρεττανοί Πρόσκοποι / Scoutbase UK - The official website of The Scout Association
Η πρώτη Προσκοπική οργάνωση στον κόσμο
Αμερικανοί Πρόσκοποι / Boy Scouts of America
Πληροφορίες για τα Προγράμματα των Αμερικανών Προσκόπων - Οι περισσότερες Προσκοπικές σελίδες στο Διαδίκτυο είναι Αμερικανικής προέλευσης, έτσι θα βρείτε πολλά
linksΠροσκοπική μηχανή αναζήτησης - Scout Spider
Pinetree Web - Σχετικά με την ιστορία και την παράδοση του Προσκοπισμού
...και βέβαια, σε οποιαδήποτε μηχανή αναζήτησης πληκτρολογώντας "scouting" ή "scout".
Λίγα λόγια για την Προσκοπική ζωή μου...
Έδωσα την Υπόσχεση του Λυκόπουλου στις 3 Νοεμβρίου 1983 και, τέσσερα χρόνια μετά, στις 1 Νοεμβρίου 1987, ανέβηκα στην Ομάδα Προσκόπων του Συστήματός μου όπου κι έδωσα τη Υπόσχεση του Προσκόπου. Στις 13 Οκτωβρίου του 1991 έγινα δεκτός στην Κοινότητα Ανιχνευτών του Συστήματος και τρία χρόνια αργότερα ανέλαβα καθήκοντα Βαθμοφόρου στο ίδιο Σύστημα. Ονομάστηκα Πρόσκοπος Έθνους τον Ιούνιο του 1995, έχοντας ζήσει μια πολύ έντονη και δύσκολη Ανιχνευτική ζωή, και θεωρώ την αναγνώριση αυτή πολύ σημαντική στην Προσκοπική ζωή μου.
Ως Βαθμοφόρος πρωτοασχολήθηκα με την Αγέλη Λυκοπούλων του Συστήματός μου, αλλά για πολύ λίγο καθώς κλήθηκα να βοηθήσω στην Ομάδα Προσκόπων. Από το Σεπτέμβρη του 1998 είμαι πτυχιούχος Διακριτικού Δάσους Βαθμοφόρων Προσκόπων, ενώ έχω παρακολουθήσει και άλλες Προσκοπικές εκπαιδεύσεις, όπως π.χ. τη Σχολή Βασικής Εκπαίδευσης Βαθμοφόρων Λυκοπούλων, την Πανελλήνια Ειδική Εκπαίδευση Βαθμοφόρων Αεροπροσκόπων κ.ά..
Από τον Ιανουάριο του 2001 και μέχρι και τον Ιανουάριο του 2004 ήμουν Αρχηγός της Κοινότητας Ανιχνευτών του Συστήματός μου. Μετά τη στρατιωτική θητεία μου, ήμουν Υπαρχηγός του 2ου Συστήματος Προσκόπων Νέας Σμύρνης μέχρι και το Σεπτέμβριο του 2005, και στη συνέχεια άσκησα τα καθήκοντα του Εφόρου Διοικήσεως στην Τοπική Εφορεία Νέας Σμύρνης μέχρι τον Οκτώβριο του 2006.
Τον Οκτώβριο του 2006 αναδείχθηκα Τοπικός Έφορος Νέας Σμύρνης.
Στη σελίδα αυτή υπάρχει και ένα "Προσκοπικό περιοδικό", ο "
Πλοηγός". Στην παρούσα φάση η έκδοση του "Πλοηγού" μου δίνει την ευκαιρία να ασχοληθώ, έστω από μακριά, με τον Προσκοπισμό τροφοδοτώντας τους Βαθμοφόρους των Προσκοπικών Τμημάτων με ιδέες ποικίλου περιεχομένου. Η αρχική ιδέα για τον "Πλοηγό" ήταν σε έντυπη μορφή. Σύντομα όμως διαπίστωσα ότι μου είναι ευκολότερο να εκδίδω ένα ηλεκτρονικό έντυπο προσιτό σ' όλον τον κόσμο, παρά ένα έγγραφο "περιοδικό" περιορισμένης εμβέλειας. Έτσι, παράλληλα με την έκδοση του έντυπου "Πλοηγός", που ξεκίνησε τον Φλεβάρη του 1998, από το Νοέμβρη του 1998 εκδίδεται και η ηλεκτρονική μορφή του "Πλοηγού";. Πιστεύω πως με τον τρόπο αυτό μπορώ να συμβάλλω στην Προσκοπική εργασία του Βαθμοφόρου-αναγνώστη, αλλά και να επικοινωνήσω με κάθε φιλοπρόσκοπο.
Δημιουργήθηκε στις 10/11/2006 14:00
©2000
