να είναι κανείς ή να μην είναι:

η e-prime ως εργαλείο για την κριτική σκέψη

david bourland jr

μετάφραση: ι.π.

δημοσιεύτηκε στο φανζίν suckerpunch #1

Ο Ambroce Pierce στο φημισμένο του Λεξικό του Διαβόλου, όρισε τη λογική ως "Η τέχνη της σκέψης και συλλογισμού σε αυστηρή συμφωνία με τα όρια και την έλλειψη ικανοτήτων των ανθρωπίνων αδυναμιών κατανόησης". Όσο συνειδητοποιούμε τις αδυναμίες κατανόησής μας εξελίσσουμε την ποιότητα της σκέψης μας, και ειδικά τη σκέψη μας για τη σκέψη, την οποία ο Richard Paul ορίζει ως κριτική σκέψη. Σ΄ αυτό το άρθρο θα περιγράψω ένα παρακλάδι του συστήματος του Korzybski (18),(19) γνωστό ως e-prime: η αγγλική γλώσσα χωρίς οποιαδήποτε μορφή του ρήματος "Είναι". Το όνομα προέρχεται από την εξίσωση Ε΄=Ε- e, όπου το Ε αναπαριστά τις λέξεις της αγγλικής γλώσσας, και το e τις διάφορες μορφές του "Είναι".
Έχουμε ακούσει για τα τραγικά αποτελέσματα από το επονείδιστο "Άτομο από το Perlock" για την αγγλική λογοτεχνία. Ένα παρομοίως άγνωστο "Άτομο από το Tolland (του Connecticut)" παρήγαγε ένα περισσότερο ευεργετικό αποτέλεσμα σ΄ εμένα όταν, το 1949, είχα μια υποτροφία για έρευνα με τον Alfred Korzybski στο Ινστιτούτο Γενικής Σημασιολογίας στο Lime rock, του Connecticut. Αυτό το Άτομο, του οποίου το όνομα δε μπορώ πλέον να θυμηθώ, έγραψε στο Ινστιτούτο προτείνοντας ότι, έχοντας κατά νου τα προβλήματα που είχε συζητήσει ο Korzybski σχετικά με το "Είναι της Ταυτότητας" και το "Είναι της Δήλωσης" ίσως θα έπρεπε απλά να εγκαταλείψουμε όλες τις χρήσεις του ρήματος "Είναι". Ενώ κανείς άλλος στο Ινστιτούτο δεν έδειξε να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα γι΄ αυτή την πρόταση, εμένα μου έδωσε την εντύπωση ότι είχε ιδιαίτερη αξία, αρκεί κάποιος να μπορούσε να το κάνει στ΄ αλήθεια.
Το προσωπικό του Ινστιτούτου εκείνη την εποχή είχε ίσως φτάσει στο απόγειό του, αποτελούμενο από τους Korzybski, M.Kendig, Charlotte Schuchardt (αργότερα Mrs. Allen Walker Reed), Ralph Hamilton, Lynn Gates, εμένα και τον David Levine. Ο Guthrie Janssen είχε μόλις τελειώσει την διόρθωση των Ελλογών από την Επιστήμη και τη Λογική (20) και ακόμα κινούταν στον κοντινό χώρο. Το γράμμα από το Tolland δεν ενθουσίασε κανέναν άλλον σ΄ αυτή τη συλλογή από κριτικούς διανοούμενους, αλλά εμένα άρχισε να με βασανίζει. Η χρονική περίοδος ταίριαζε απόλυτα: ετοίμαζα ένα κείμενο για το Τρίτο Συνέδριο της Γενικής Σημασιολογίας. Αποφάσισα να το αναθεωρήσω ακόμα μια φορά για να δω αν θα μπορούσα να πω, και στην πραγματικότητα να πω καλύτερα, ό,τι ήθελα να μεταδώσω χωρίς να χρησιμοποιήσω οποιαδήποτε μορφή του "Είναι". Στη διάρκεια αυτής της αναθεώρησης, απόκτησα ένα διακοπτόμενο, αλλά έντονο, πονοκέφαλο που κράτησε για περίπου μια βδομάδα. Το τελικό κείμενο είχε μια περίεργη διαύγεια, παρόλο που ένα "ήταν" εισχώρησε μέσα του. Εν τέλει εμφανίσθηκε ως παραπομπή (2).
Ανάμεσα στο 1949 και το 1964 χρησιμοποίησα την e-prime σε διάφορα κείμενα, αλλά δε συζήτησα αυτό το θέμα ειδάλλως θα άρχιζα να θεωρούμαι ως ένα είδος ψυχάκια. Τελικά μερικοί κοντινοί φίλοι με έπεισαν ότι ένα ευρύτερο κοινό θα μπορούσε να ενδιαφερθεί για την e-prime. Εμψυχωμένος ιδιαίτερα από το φίλο μου Charles Chandler του Princeton, New Jersey, ετοίμασα μια σύντομη αναφορά που εμφανίσθηκε ως παραπομπή (3). Ακολούθως δυο άλλες μελέτες συζήτησαν εφαρμογές για τις Μη-Αριστοτέλειες υποθέσεις και για πολιτικές μελέτες. (4,6)
Στις αρχές του 1969 η Εταιρεία της Νέας Υόρκης για τη Γενική Σημασιολογία με προσκάλεσε να δώσω μια ομιλία πάνω στην e-prime. Αυτό και έκανα, προσπαθώντας να το κάνω στην E-Prime. Είχα μεγάλη επιτυχία (μερικοί άνθρωποι άκουσαν με προσοχή τότε και τώρα αποτελούν μια δυναμική και ανήσυχη ομάδα). Ακολούθως ο Kellog(15) τη συμπλήρωσε και τη συνιστά ανεπιφύλακτα. Το εξαίρετο κείμενό του περιέχει πολλές χρήσιμες προτάσεις.
Το ενδιαφέρον για την e-prime έφθασε σε ένα τοπικό μέγιστο το 1969. Εξαιτίας της αναφοράς αυτής της εκκεντρικότητας σε μια υποσημείωση ενός κειμένου της Allen Walker Reed, το περιοδικό Time έστειλε ένα δημοσιογράφο για να συζητήσουμε την e-prime. Ένα προσφιλές κείμενο εμφανίσθηκε στο τεύχος της 23 Μαίου, 1969. Δυστυχώς, κατά τη διάρκεια του γραψίματος αυτού του προσφιλές κειμένου, μου απέδωσαν δυο δηλώσεις που ποτέ δεν έκανα:: μια εξαιρετικά αδέξια, και μια άλλη τόσο τεραστιαίως υπερβατική της e-prime που στην πραγματικότητα εκδόθηκε στο τέλος ενός άρθρου στο περιοδικό New Yorker.
Ας επιστρέψουμε τώρα σε ότι μπορούμε να περιμένουμε να συμβεί στο γράψιμό μας και στην ομιλία μας όταν στην πραγματικότητα τα κάνουμε στην e-prime.
Ανάλογα με το πως κανείς ορίζει τη "λέξη", οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί θεωρούν ότι η αγγλική γλώσσα περιλαμβάνει περίπου ένα με δυο εκατομμύρια "λέξεις" ή λεξικές καταχωρήσεις [Σημ. 1]. Στην e-prime κάποιος απλά δεν έχει στη διάθεσή του 20 ή περίπου τόσο από αυτές τις λεξικές καταχωρήσεις, συγκεκριμένα την οικογένεια του "Είναι": Είναι, είσαι, είναι, ήταν, όντας κτλ.
Ενώ στατιστικά η e-prime δεν κάνει παρά ασήμαντες αλλαγές σχετικά με το αγγλικό λεξικό, επηρεάζει ωστόσο το συντακτικό. Ακόμα και αυτή η επίδραση, ωστόσο, δε δείχνει τόσο σοβαρή όσο θα μπορούσε να φανεί. Αυτή η αναπάντεχη έλλειψη σοβαρότητας προέρχεται από το γνωστό "πλούτο" της αγγλικής (αλλά και της ελληνικής) γλώσσας, που παρέχει ένα πλούτο σχετιζόμενων ρημάτων (γίνομαι, δείχνω, φαίνομαι, ρήματα σχετιζόμενα με τις αισθήσεις), παραθέσεις κτλ. που μπορούν να πάρουν τη θέση των περισσότερων απ΄ των συνηθισμένων χρήσεων του "Είναι". Από την άλλη, ηe-prime αναμφίβολα συνεπάγεται την ανάγκη έκφρασης της προοδευτικής έννοιας με τη χρήση του to... (κάτι που δεν ισχύει για την ελληνική γλώσσα) και κάνει τη χρήση της παθητικής φωνής δύσκολη έως αδύνατη (κάτι που επίσης δεν ισχύει στην ελληνική, όπου αντίθετα, με την αγγλική, δεν χρησιμοποιείται το "είναι" ως βοηθητικό σχηματισμού της παθητικής [Σημ. 2].
Με αξιοσημείωτη αντίθεση με τις περιοχές του λεξικού και του συντακτικού, η e-prime επιφέρει μεγάλες και αναπάντεχες συνέπειες στην αγγλική σημασιολογία.
Η αναθεώρηση σύμφωνα με την e-prime της αγγλικής γλώσσας, αν και ασήμαντη από μερικές απόψεις, έχει βαθιές υποβόσκουσες συνέπειες και επιγόνους. Οι κριτικοί στοχαστές πάλευαν με τις σημασιολογικές συνέπειες του ρήματος "Είναι" για εκατοντάδες χρόνια. Αυτά τα διακεκριμένα πρόσωπα περιλαμβάνουν τους Thomas Hobbes (11), Augustus De Morgan (22), Bertrand Russel (24), Alfred North Whitehead (27),George Santayana (25), και Alfred Korzybski (19).

Η ανησυχία τους, και η δικιά μας ως κριτικοί στοχαστές, επικεντρώνεται σε δυο σημασιολογικές χρήσεις του "Είναι", Ταυτότητα και Δήλωση, που έχουν αυτές τις γενικές δομές:

(1) Φράση ουσιαστικού-1 + Είναι + Φράση ουσιαστικού-2 (Ταυτότητα)
(2) Φράση ουσιαστικού-1 + Είναι + Επιθετική φράση-1 (Δήλωση)
όπου το Είναι αντιπροσωπεύει μια ανάλογη μορφή του ρήματος "Είναι".

Οι κριτικοί στοχαστές επιχειρηματολόγησαν ενάντια στη χρήση προτάσεων που έχουν τη δομή (1) διότι προκαλούν αυτόματα αφαιρέσεις υψηλής τάξεως που οδηγούν το χρήστη σε ανώριμες κρίσεις. Ας πάρουμε το ακόλουθο παράδειγμα:

(3) Ο Γιάννης είναι γεωργός.

Η άμεση συνέπεια μιας τέτοιας ταυτοποίησης προκαλεί τουλάχιστον μια αδικαιολόγητη σύντμηση. Για παράδειγμα, ας πάρουμε τις ακόλουθες τρεις προτάσεις για το "Γιάννη":

(4) Ο Γιάννης καλλιεργεί τρία στρέμματα.
>(5) Ο Γιάννης έχει και διαχειρίζεται μια φάρμα 2.000 στρεμμάτων.
>(6) Ο Γιάννης λαμβάνει 20.000$ το χρόνο από την κυβέρνηση για να μην καλλιεργεί τίποτα στη γη του.

Θα μπορούσαμε ακόμα να προχωρήσουμε αυτά τα παραδείγματα σε μια διαφορετική διάσταση:

(7) Ο Γιάννης, αφότου έζησε στην πόλη όλη τη ζωή του, έχει μόλις αγοράσει ένα αγρόκτημα.
(8) Ο Γιάννης μεγάλωσε σ΄ ένα αγρόκτημα και καλλιεργεί εκεί για 61 χρόνια.

Παρά το γεγονός ότι οι (4) έως (8) κάνουν εξαιρετικά διαφορετικές δηλώσεις για το Γιάννη, οι περισσότεροι αγγλόφωνοι άνθρωποι νοιώθουν άνετα να κάνουν το άλμα για οποιαδήποτε από τις (4) μέχρι την (8) στην (3). Οι κριτικοί στοχαστές που έχουν εκπαιδευτεί στη γενική σημασιολογία υποστηρίζουν ότι η (3) δεν αναπαριστά μια έγκυρη αφαίρεση υψηλότερης τάξης, η οποία θα μπορούσε να προέλθει από τέτοιες παρατηρήσεις όπως οι (4) έως (8), αλλά μάλλον μια πιθανώς λανθασμένη και σίγουρα ανεπαρκή σύντμηση της ευρύτερης εικόνας.
Βέβαια, εξαιτίας της μοναδικότητας των δομών στο επίπεδο των γεγονότων και του εξελισσόμενου χαρακτήρα της "πραγματικότητας", καμία δομή δε μπορεί να έχει ακριβώς ίδια ταυτότητα με κάποια άλλη ή ακόμα και με τον εαυτό της σε δυο διαφορετικές χρονικές στιγμές, εδώ που τα λέμε. Συνεπώς μπορούμε να αρνηθούμε κατηγορηματικά την εγκυρότητα οποιασδήποτε σχέσης ταυτότητας. Και συμφώνως, οποιαδήποτε γλωσσική δομή που μεταφέρει ή υποθέτει μια ταυτολογική σχέση δεν αποκρίνεται καλά με την "πραγματικότητα". Όπως θα το έθετε ο Korzybski:"Ο χάρτης δεν ανταποκρίνεται στην περιοχή".
Μια δεκαετία πριν το Korzybski, ο George Santayana περιέγραψε το θέμα ποιητικά, ως ακολούθως:
Η μικρή λέξη είναι έχει τις τραγωδίες της: ονομάζει και ταυτοποιεί διαφορετικά πράγματα με τη μεγαλύτερη αθωότητα και ωστόσο ποτέ δυο δεν είναι όμοια, και αν εκεί έγκειται η γοητεία του παντρέματός τους και της ονομασίας τους ως ένα, εκεί έγκειται και ο κίνδυνος.
Κάθε φορά που χρησιμοποιώ τη λέξη είναι, εκτός από την περίπτωση καθαρής ταυτολογίας, την καταχράζομαι βαθέως και κάθε φορά που ανακαλύπτω το λάθος μου, ο κόσμος δείχνει να γκρεμίζεται διάπλατα, και τα μέλη της οικογένειάς μου δεν ξέρουν πλέον ο ένας τον άλλον (25, σελ. 123).
Ας δούμε τώρα τη Δήλωση όπως διαφαίνεται στις παρακάτω προτάσεις:

(9) Η Γη είναι επίπεδη
(10) Η Γη είναι κυκλική (σφαιρική).
(11) Η Γη είναι κάπως σαν αχλάδι.

Το ρήμα "Είναι" μεταφέρει μαζί του μια τεράστια διανοητική ορμή πληρότητας, τετελεσμένου, και ανεξαρτησίας από το χρόνο. Ωστόσο, η κάθε μια από τις δηλώσεις (9) έως (11) πράγματι περιγράφει επαρκώς τη γη για κάποιες περιορισμένες προθέσεις. Αυτή η διιτή συνθήκη επάρκειας-ανεπάρκειας δείχνει χαρακτηριστική της Δηλωτικής χρήσης του "Είναι" και παρέχει τόσο τη γοητεία της όσο και τον κίνδυνό της.
Νωρίτερες παρουσιάσεις της μεθοδολογίας του Korzybski προφανώς δεν εξηγούν εντελώς την έννοια του "είναι της δήλωσης" παρόλη τη σημαντικότητά της. Οι κλασσικοί θεωρητικοί της λογικής εδώ και πολύ καιρό ονομάζουν προτάσεις που έχουν ένα "είναι της Δήλωσης" με τον κύρια σχετιτιστικό όρο προτάσεις "υποκείμενου-κατηγορούμενου". Όπως το έθεσε ο Bertrand Russel:
Η πίστη ή η υποσυνείδητη βεβαιότητα ότι όλες οι προτάσεις είναι της μορφής υποκείμενο-κατηγορούμενο - μ΄ άλλα λόγια, ότι κάθε γεγονός συνίσταται από κάποιο πράγμα που έχει κάποια ποιότητα - έχει καθιστήσει ανίκανους τους περισσότερους φιλόσοφους στο να περιγράψουν με οποιονδήποτε τρόπο τον κόσμο της επιστήμης και της καθημερινής ζωής(24, σελ. 24).
Ο Korzybski επισήμανε τη σπουδαιότητα αυτού του θέματος με τον ακόλουθο τρόπο:
Η μορφή υποκείμενο-κατηγορούμενο, το "είναι" της ταυτότητας, και ο ελεμενταλισμός [Σημ. 3] του Αριστοτέλειου συστήματος είναι ίσως οι κύριοι σημασιολογικοί παράγοντες εις χρείαν αναθεώρησης, καθώς αποδεικνύονται το θεμέλιο της ανεπάρκειας αυτού του συστήματος και συμβολίζουν το μηχανισμό των σημασιολογικών διαταραχών, καθιστώντας αδύνατη τη γενική ρύθμιση και λογική (19, σελ. 371).
Μπορούμε να σημειώσουμε διαβάζοντας ότι και οι δυο δηλώσεις του Russel και του Korzybski περιέχουν μια ή περισσότερες χρήσεις του "Είναι της Ταυτότητας" [Σημ. 4].
Μπορούμε να συμφωνήσουμε, πιστεύω, ότι οι χρήσεις Ταυτότητας και Δήλωσης του "Είναι" δεν αντικατοπτρίζουν πραγματικά γεγονότα στον κόσμο όπως τον βιώνουμε. ΓΙα τους σκληροκέφαλους ανάμεσά μας που έχουν κάποια δογματική κλίση, ή που αλλιώς δεν πρόσεξαν, θα ανακεφαλαιώσω:

- Το κάθε τι στον "πραγματικό κόσμο" αλλάζει: μερικές φορές τόσο γρήγορα που μπορεί να μην προσέξουμε αμέσως τις αλλαγές (όπως στην περίπτωση ενός τραπεζιού που δείχνει σταθερό), μερικές φορές τόσο αργά που μπορούμε (όπως στην περίπτωση ενός ποταμού).
- Το κάθε πρόσωπο, όπως και το κάθε "πράγμα", υπόκειται σε τέτοιες αλλαγές.
- Ένα συγκεκριμένο ρήμα της γλώσσας, το "Είναι", μεταφέρει αρχαϊκούς συσχετισμούς και υπονοήσεις μονιμότητας και στατικής ύπαρξης που δε βρίσκουμε στον "πραγματικό κόσμο".

Αφιερώσαμε αρκετό από το παραπάνω υλικό σε μια συζήτηση για τους επιστημονικούς λόγους για να αποφύγουμε τις σημασιολογικές χρήσεις του "είναι" της Ταυτότητας και της Δήλωσης. Υπάρχουν και άλλες χρήσεις αυτού του ρήματος, φυσικά, συμπεριλαμβανομένων των ακολούθων:

[12] Βοηθητικές
[13] Ύπαρξης (Είμαι. Ο Καρτέσιος ήταν. Μπορεί να είσαι, αλλά και πάλι...)
[14] Θέσης (Ο Γιάννης είναι εδώ. Αυτό δεν είναι ούτε εκεί ούτε εδώ).

Έχω ακούσει ότι ο Ι.Α. Richards υποτίθεται ότι ξεχώρισε 23 διαφορετικές χρήσεις του ρήματος "είναι", αλλά ποτέ δεν είδα το εν λόγω κείμενο.

Για πολλά χρόνια, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, διάφοροι τιτάνες της κριτικής σκέψης καταφέρθηκαν έντονα ενάντια στη χρήση της Ταυτότητας και της Δήλωσης ενώ συνέχιζαν να τις χρησιμοποιούν. Αποσπασματικές προσπάθειες για την αποφυγή των ανεπιθύμητων χρήσεων του "Είναι" απλά δε λειτούργησαν. Η e-prime παρέχει μια απλή φόρμουλα που λειτουργεί. Ακόμα και ο Korzybski και μερικοί από τους εξέχοντες μαθητές του πέφτουν συχνά σ' αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε "Παγίδα του Εϊναι". Θα δώσω τρία παραδείγματα της "Παγίδας του Είναι".

Korzybski. Πριν την e-prime, ο ίδιος ο Korzybski είχε πιο πολλά να πει για τους ενυπάρχοντες κινδύνους του "είναι" της Ταυτότητας και της δήλωσης, από οποιονδήποτε άλλο κριτικό στοχαστή. Και ωστόσο ο ίδιος έπεσε στην "Παγίδα του Είναι" στο βαθμό της χρήσης αυτών των δύο συντάξεων στο 37% των προτάσεών του στο Science and Sanity.
Bois.Για κάποια χρόνια ο J. Samuel Bois ήταν ο κύριος ομιλητής του Ινστιτούτου Γενικής Σημασιολογίας στα ετήσια σεμινάριά τους. Πολλοί, συμπεριλαμβανομένου αυτού του συγγραφέα, θεωρούν το βιβλίο του, Η Τέχνη της Συνειδητότητας [1], ως μια έξοχη εισαγωγή στη γενική σημασιολογία. Και ωστόσο ο Bois χρησιμοποίησε το "είναι" της ταυτότητας και της δήλωσης στο 42% των προτάσεών του σ' αυτό το κείμενο.
Read.Σε μια συζήτηση αυτών των θεμάτων, ο διακεκριμένος λεξικογράφος Allen Walker Read συμφώνησε ότι θα πρέπει να "επιστήσουμε την προσοχή... στο ανεπιθύμητο "είναι της ταυτότητας" και "είναι της δήλωσης" (όπως στην παραπομπή [23]), αλλά ωστόσο απέρριψε την θετική τεχνική για να κάνουμε κάτι περισσότερο από απλά να "επιστήσουμε την προσοχή". Ο Read προσπάθησε να δικαιολογήσει την απόρριψή του βάση ενός συνόλου ισχυρισμών που δεν ισχύουν στην e-prime (αυτή δεν καθιστά αδύνατη την έκφραση της προοδευτικής μορφής, της παθητικής φωνής, της μεταφοράς, των επιθέτων και των παραθετικών μορφών). Συνεχίζει τη χρήση του "Είναι" της ταυτότητας και της δήλωσης.

Αυτοί οι τρεις γλωσσολογικά ευαίσθητοι κριτικοί στοχαστές απ' ότι φαίνεται δε μπορούσαν να αποφύγουν τις ανεπιθύμητες χρήσεις του "Είναι" ενώ επέτρεπαν στους εαυτούς τους την πολυτέλεια των άλλων χρήσεων. Τουλάχιστον, έτσι μιλούσαν και έγραφαν.

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΙΣ E-PRIME ΣΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΓΡΑΨΙΜΟ

Σ' αυτό το τμήμα του κειμένου θα παρουσιάσω τέσσερις από τις κυριότερες συνέπειες της χρήσης της e-prime σε γραπτές και προφορικές εκφράσεις.

α. Εξαφάνιση Ερωτήσεων
Δε μπορείς να κάνεις κάποιες ερωτήσεις -κάποιοι θα έλεγαν ψευδο-ερωτήσεις- που απασχολούν πολλούς ανθρώπους. Τι είναι ο άνδρας; Τι είναι η γυναίκα; Αυτό είναι τέχνη; Ποιο είναι το πεπρωμένο μου; Ποιος είμαι; Τέτοιες ερωτήσεις, λόγω της σημασιολογικής τους δομής, προετοιμάζουν το έδαφος για ταυτοποιήσεις και συγχύσεις σε τάξεις αφαίρεσης. Τείνουν να οδηγούν σε ομιλία όπου η πιθανότητα παραγωγής ή ανταλλαγής χρήσιμης πληροφορίας παρακμάζει ορμητικά. Θα 'ταν καλύτερα να κάνει κανείς ερωτήσεις σε μια μικρότερη τάξη αφαίρεσης τέτοιες όπως: Τι χαρακτηρίζει μοναδικά τον άνδρα ή τη γυναίκα; Με ποιο τρόπο μπορώ να συσχετισθώ με αυτή τη μορφή τέχνης, αν μπορώ; Τι μπορώ να κάνω για να καλυτερεύσω τις μελλοντικές μου πιθανότητες; Μπορώ να έχω ακόμη ένα ποτό;

β. Εξαφάνιση Εσωτερικών Εντολών
Διάφορες σχολές ψυχοθεραπείας έχουν αναγνωρίσει τη σημασία των σιωπηλών υποθέσεων που έχουμε για τον κόσμο και τους εαυτούς μας. Άλλες σχολές, ειδικά η "ορθολογιστική θεραπεία" που αναπτύχθηκε και εφαρμόσθηκε από τον Δρ. Albert Ellis, επίσης αναγνωρίζουν τη σημασία του τι λέμε στους εαυτούς μας, φωναχτά και σιωπηλά. "Αυτό-προτεινόμενες ανοησίες", το αποκαλεί ο Δρ. Ellis στις ανεπιθύμητες μορφές του. Οι περισσότεροι από εμάς έχουν συναντήσει ανθρώπους των οποίων το μοτίβο των ζώων τους έχει αποσυντεθεί καθώς συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν στους εαυτούς του σχόλια όπως: "Είμαι μια αποτυχία, άρα..." "Είμαι επιτυχημένος άρα..." "Είναι Καθολικός, άρα..." "Είναι Εβραίος, οπότε..." "Είμαι δασκάλα, άρα ότι κάνω πρέπει να 'ναι διδασκαλία..." "Αφού είμαι η κεφαλή του σπιτιού..."

γ. Συντμήσεις
Μορφές του "είναι" ενθαρρύνουν και στην πραγματικότητα διευκολύνουν την κατασκευή συντμημένων προτάσεων που μπορεί να αποδειχθεί ότι μεταφέρουν λίγη ή και καθόλου πληροφορία, παρόλο που συχνά συμπεριφερόμαστε σα να μετέφεραν. Για παράδειγμα, βλέπουμε συχνά, τέτοια άδεια σχόλια όπως: "Είναι προφανές ότι...", "Λοιπόν, η δουλειά είναι δουλεία", "Το πρόβλημα είναι απλά θέμα σημασιολογίας". Ας συζητήσουμε τον τελευταίο ισχυρισμό. Ενώ φυσικά τα περισσότερα ανθρώπινα προβλήματα έχουν να κάνουν με σημαντικά (και συχνά ανεξερεύνητα γιατί δεν γίνονται κατανοητά) σημασιολογικά θέματα, αυτά τα θέματα δεν εξανεμίζονται μόνο και μόνο επειδή κάποιος τα κατηγοριοποίησε έτσι. Μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το "είναι απλά θέμα σημασιολογίας" ως τερματισμό της ανάλυσης. Κάποιος θα έπρεπε να αντιδράσει παραγωγικά σε ένα τέτοιο σχόλιο παρατηρώντας, "Βεβαίως, τουλάχιστον ως ένα σημείο. Τώρα ας προσπαθήσουμε να ξεκαθαρίσουμε μερικά απ' αυτά τα προβλήματα σημασιολογίας".
Σύγχυση που οφείλεται σε ακατάλληλη σύντμηση με το "Είναι" εμφανίζεται ακόμη και στα δημοτικά και γυμνάσια. Πολύ συχνά ακόμη ακούμε καθηγητές να επιμένουν ότι τα παιδιά εξοικειώνονται με την αριθμητική λέγοντας "Ένα συν ένα είναι δύο, ένα συν δύο είναι τρία, κτλ". Η απόλυτα σωστή μαθηματική έκφραση "ισούται" σίγουρα δε θα έπρεπε να περιέχει περισσότερο ενυπάρχων μυστήριο για τους νέος απ' ότι το "συν". Η περιττή χρήση του "Είναι" μ' αυτή τη σημασία ενδέχεται να ευθύνεται για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν με τα κλάσματα κάποια παιδιά. Μπορούν εύκολα να δουν τις διαφορές, ας πούμε, μεταξύ του 1/3 και του 2/6. Το πρώτο κλάσμα μπορεί να ισούται με το πρώτο, αλλά προφανώς κάποιο πρόβλημα θα μπορούσε να υπάρξει γι' αυτούς που έχουν διδαχθεί να μεταφράζουν το "=" ως "είναι".

δ. Επιστροφή των Υπευθύνων
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η e-prime κάνει τη χρήση της παθητικής φωνής κάπως δύσκολη. Ίσως να πρέπει κάποιος να καταφύγει στη χρήση δομών με το κατά κάποιο τρόπο ξεφτισμένο βοηθητικό ρήμα "to get" (γίνομαι), όπως στο "Η δουλειά έγινε". Αντί για ελάττωμα, αυτό αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες εισφορές της e-prime. Αυτή η όψη της e-prime αναγκάζει τους χρήστες να φανερώσουν τους υπεύθυνους ή να δείξουν ότι τους αγνοούν. Για παράδειγμα, πολλοί συγγραφείς τεχνικών και επιστημονικών κειμένων ξεχνούν ότι η αντικειμενικότητα έγκειται στα άτομα που διεξάγουν τα διάφορα πειράματα παράς στις μορφές παθητικής φωνής και χρησιμοποιούνται για την αναφορά των αποτελεσμάτων.
Ξέρω για δυο περιστατικά στα οποία επιστήμονες χρησιμοποίησαν την e-prime σε όλη την αναφορά τους γιατί αυτή η τεχνική τους ανάγκασε να συγκεκριμενοποιήσουν μερικές σημαντικές πρωτύτερες λεπτομέρειες. Το ένα περιστατικό είχε να κάνει με την αποτυχία λειτουργίας ενός αισθητήρα σ' ένα δορυφόρο, και το άλλο αφορούσε το γεγονός το προσωπικό ελέγχου δεν συντονίστηκε σε μια συγκεκριμένη κεραία. Και στις δύο περιπτώσεις πρωτύτερες εκδόσεις των εν λόγω αναφορών έλεγαν κάτι σαν "Τα δεδομένα δεν ήταν διαθέσιμα". Το ψάξιμο που ακολούθησε για τους υπεύθυνους έφερε στο φως χρήσιμες πληροφορίες.

Σημ. 1: Αυτή η συμβατική θέση αγνοεί τα ονόματα των ακέραιων μετά από κάποιο σημείο. Ειδάλλως, θα έπρεπε να πούμε ότι οι περισσότερες σύγχρονες γλώσσες περιέχουν τουλάχιστον ένα αναρίθμητο αριθμό λέξεων.
Σημ. 2: Οι σχετικά μεγάλης κλίμακας συντακτικές συνέπειες της E-Prime αντανακλούν τις ίδιες γλωσσολογικές λειτουργίες που έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι μερικές φυσικές γλώσσες δεν έχουν κάποιο ρήμα που να ανταποκρίνεται ακριβώς με το "Είναι" συμπεριλαμβανομένων της Ρωσικής, Ουγγρικής και Μανδαρινής τουλάχιστον. Δείχνει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι οι χρήσεις αυτών των γλωσσών και μόνο είναι περίπου το 20% του ανθρώπινου πληθυσμού.
Σημ. 3: Ελεμενταλισμός (elementalism): Όρος του Korzybski για την περιγραφή της λεκτικής διάσπασης εννοιών που δε μπορούν να σταθούν μόνες τους στη ζωή, όπως χώρος, χρόνος, νους, σώμα, κτλ.
Σημ. 4: Η έλλειψη μιας κατάλληλης μεταχείρισης του "είναι της δήλωσης" έχει οδηγήσει σε μια σύγχηση. Η πρόταση του "δηλωτικού είναι" έχει τη βασική δομή που δείχνεται στην (2) παραπάνω. Τις πρώτες μέρες της αναθεωρητικής προσέγγισης στο συντακτικό, ο Chomsky (8) έδωσε τον ακόλουθο αναθεωρητικό κανόνα για μια πρόταση (Π):

(Ν1)Π ΟΠ + ΡΠ, όπου το ΟΠ αναπαριστά μια φράση ουσιαστικού και το ΡΠ αναπαριστά μια φράση ρήματος. Οι προ-Bloomfield "παραδοσιακοί" γραμματικοί γλωσσολόγοι αποκαλούσαν την ΟΠ της (Ν1) "υποκείμενο" και τη ΡΠ της (Ν1) το "κατηγορούμενο" (Jeperson (12, σελ. 97). Η μικρή διαφορά ανάμεσα στο φιλοσοφικό υποκείμενο-κατηγορούμενο και στο γλωσσολογικό υποκείμενο + κατηγορούμενο παρείχε την πρώτη ύλη για προβλήματα. Για περισσότερα σ' αυτό το θέμα δείτε την παραπομπή (21, σελ. 121).