κοινωνική μεταμόρφωση ή η κατάργηση της κοινωνίας

feral faun

δημοσιεύτηκε σε φυλλάδιο που κυκλοφόρησε κατά τις ομιλίες του john zerzan το μάϊο του 2002

"Κοινωνία ... 1. μια ομάδα ατόμων που έχουν τα ίδια έθιμα, πιστεύω κτλ ή ζουν κάτω από μια κοινή κυβέρνηση και που θεωρούνται ότι σχηματίζουν μια κοινότητα ... 3. όλοι οι άνθρωποι, όταν θεωρούνται ότι σχηματίζουν μια κοινότητα στην οποία το κάθε άτομο είναι εν μέρει εξαρτώμενο από όλα τα υπόλοιπα"
Λεξικό Webster's

Τίποτε από ό,τι ξέρουμε δε μπορεί να θεωρηθεί αληθινό - καμία από τις θεωρήσεις μας για τον κόσμο δεν είναι ιερή και καλά θα κάναμε να τις αμφισβητήσουμε όλες. Πολλοί αναρχικοί μιλούν για τη δημιουργία μιας "καινούργιας" ή "ελεύθερης" κοινωνίας. Αλλά πολλοί λίγοι αμφισβητούν την ίδια την έννοια της κοινωνίας. Η θεώρηση για την κοινωνία είναι άμορφη - και πολύ πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί απ' ότι συγκεκριμένες όψεις της όπως η κυβέρνηση, η θρησκεία, ο καπιταλισμός ή η τεχνολογία Είμαστε τόσο βαθιά εμποτισμένοι μ' αυτή που το να την αμφισβητήσουμε είναι σα να αμφισβητούμε την ίδια μας τη φύση - κάτι που την κάνει την αμφισβήτησή της ακόμη πιο απαραίτητη. Η απελευθέρωση του εαυτού μας από τη θωράκιση του χαρακτήρα που καταπιέζει τα πάθη μας και τις επιθυμίες μας έχει κάθε δικαίωμα να απαιτήσει όχι απλά την μεταμόρφωση της κοινωνίας, αλλά την κατάργησή της.
Οι παραπάνω ορισμοί του λεξικού δείχνουν την κοινωνία ως μια μοναδική οντότητα αποτελούμενη από άτομα που υπάρχουν σε μια συνθήκη (δυνητικής τουλάχιστον) αλληλεξάρτησης μεταξύ τους - που με άλλα λόγια δεν είναι ολοκληρωμένα από μόνα τους. Αντιλαμβάνομαι την κοινωνία ως ένα σύστημα από σχέσεις ανάμεσα σε όντα που δρουν (ή που αντιμετωπίζονται) ως κοινωνικοί ρόλοι με σκοπό την αναπαραγωγή του συστήματος και των εαυτών τους ως κοινωνικά άτομα.
Η εξάρτηση των κοινωνικών ατόμων δεν είναι ίδια με την βιολογική εξάρτηση των βρεφών. Η βιολογική εξάρτηση τερματίζεται όταν το παιδί αποκτήσει επαρκή κινητικότητα και συντονισμό χεριού και ματιού (περίπου σε ηλικία πέντε χρόνων). Αλλά σε αυτά τα πέντε χρόνια, οι κοινωνικές σχέσεις της οικογένειας καταπιέζουν τις επιθυμίες του παιδιού, ενσταλάζουν το φόβο του κόσμου μέσα τους και έτσι καλύπτουν τη δυνατότητα για μια ολοκληρωμένη, ελεύθερη, δημιουργική ατομικότητα πέρα από τα στρώματα της θωράκισης που χαρακτηρίζουν το κοινωνικό άτομο, πέρα από την ψυχική εξάρτηση που μας κάνει να κολλάμε απελπισμένα ο ένας με τον άλλον ενώ αλληλοπεριφρονούμαστε. Όλες οι κοινωνικές σχέσεις έχουν ως βάση την ατέλεια που παράγεται από την καταπίεση των επιθυμιών μας και του πάθους μας. Η βάση τους είναι η ανάγκη μας για τους άλλους και όχι η επιθυμία μας γι' αυτούς. Χρησιμοποιούμε ο ένας τον άλλον. Έτσι η κάθε κοινωνική σχέση είναι μια σχέση εργοδότη/υπάλληλου, κάτι που εξηγεί το γιατί δείχνουν πάντα, τουλάχιστον μέχρι ενός σημείου, να γίνονται εχθρικές - είτε μέσω υποτιμητικών αστείων ή λογομαχιών και καβγάδων. Πως μπορούμε να μην περιφρονούμε αυτούς που χρησιμοποιούμε και να μη μισούμε αυτούς που μας χρησιμοποιούν;
Η κοινωνία δε μπορεί να υπάρξει ξέχωρα από τους κοινωνικούς ρόλους - γι' αυτό και η οικογένεια και η εκπαίδευση κάποιας μορφής είναι απαραίτητα κομμάτια της κοινωνίας. Το κοινωνικό άτομο δεν παίζει μόνο ένα κοινωνικό ρόλο - αλλά συγχωνεύει πολλούς ρόλους οι οποίοι δημιουργούν τη θωράκιση του χαρακτήρα που περνιέται για "ατομικότητα".
Οι κοινωνικοί ρόλοι είναι τρόποι με τους οποίους τα άτομα καθορίζονται από το όλο σύστημα των σχέσεων που είναι η κοινωνία με σκοπό την αναπαραγωγή της ίδιας της κοινωνίας. Κάνουν τα άτομα χρήσιμα για την κοινωνία κάνοντάς τα προβλέψιμα, καθορίζοντας τις δραστηριότητές τους σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινωνίας. Οι κοινωνικοί ρόλοι είναι εργασία - με την ευρεία έννοια της δραστηριότητας που αναπαράγει τον κύκλο παραγωγής/ κατανάλωσης. Η κοινωνία είναι συνεπώς η εξημέρωση των ανθρώπινων όντων - η μεταμόρφωση των εν δυνάμει δημιουργικών, παιχνιδιάρικων, άγριων όντων που μπορούν να σχετιστούν ελεύθερα σύμφωνα με τις επιθυμίες τους σε παραμορφωμένα όντα που χρησιμοποιούν το ένα το άλλο προσπαθώντας να ικανοποιήσουν απελπισμένες ανάγκες, αλλά επιτυγχάνοντας μόνο την αναπαραγωγή της ανάγκης και του συστήματος των σχέσεων που στηρίζεται πάνω της.
"Kατάρα σε κάθε αιχμαλωσία, ακόμα κι αν είναι για το γενικό καλό, ακόμα και στον κήπο με τους πολύτιμους λίθους του Μοντεζούμα."
Τα άτομα με ελεύθερο πνεύμα δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για τη δημιουργία σοβαρών σχέσεων ως κοινωνικοί ρόλοι. Οι προβλέψιμες, προκαθορισμένες σχέσεις μας κάνουν να βαριόμαστε και δεν έχουμε καμία επιθυμία να συνεχίσουμε να τις αναπαράγουμε. Είναι αλήθεια ότι προσφέρουν κάποια ασφάλεια, σταθερότητα και (χλιαρή) ζεστασιά ... αλλά με τι τίμημα! Αντίθετα, θέλουμε ελευθερία για να δημιουργήσουμε σχέσεις σύμφωνα με τις μη-καταπιεσμένες επιθυμίες μας, το άνοιγμα όλων των δυνατοτήτων, την οργισμένη φλόγα των απελευθερωμένων μας επιθυμιών. Και μια τέτοια ζωή βρίσκεται έξω από οποιοδήποτε σύστημα προβλέψιμων, προκαθορισμένων σχέσεων.
Η κοινωνία προσφέρει ασφάλεια, αλλά το καταφέρνει εξαλείφοντας το ρίσκο που είναι ουσιώδες για το ελεύθερο παιχνίδι και την περιπέτεια. Μας προσφέρει επιβίωση - με αντάλλαγμα τις ζωές μας. Επειδή η επιβίωση που μας προσφέρει είναι επιβίωση ως κοινωνικά άτομα - ως όντα που συνθέτονται από κοινωνικούς ρόλους, αποξενωμένα από τις επιθυμίες και τα πάθη τους- με κοινωνικές σχέσεις στις οποίες είμαστε εθισμένοι αλλά που ποτέ δεν μας ικανοποιούν.
Ένας κόσμος ελεύθερων σχέσεων ανάμεσα σε μη-καταπιεσμένα άτομα θα ήταν κόσμος απελευθερωμένος από την κοινωνία. Όλες οι αλληλεπιδράσεις θα καθορίζονταν άμεσα. Όλες από τα άτομα που θα αναμιγνύονταν σ' αυτές, σύμφωνα με τις επιθυμίες τους - και όχι από τις ανάγκες ενός κοινωνικού συστήματος. Θα τείναμε να καταπλήσσουμε, να γοητεύουμε, να οργίζουμε, να εγείρουμε αληθινά πάθη και όχι απλά βαρεμάρα, αηδία, αδιαφορία ή ασφάλεια. Η κάθε συνάντηση θα είχε μια δυναμική για μια απίθανη περιπέτεια η οποία δεν μπορεί να υπάρξει όταν οι περισσότερες συσχετίσεις είναι με τη μορφή των κοινωνικών σχέσεων. Έτσι αντί να παραμένουμε αιχμάλωτοι σ' αυτόν τον "κήπο με τους πολύτιμους λίθους" που ονομάζεται κοινωνία, επιλέγω τον αγώνα για την κατάργηση της κοινωνίας - και αυτό έχει διάφορες επιπτώσεις στο πως αντιλαμβάνομαι την "επανάσταση" (ελλείψει καλύτερου όρου).
Ο αγώνας για τη μεταμόρφωση της κοινωνίας είναι πάντα αγώνας για δύναμη, επειδή ο στόχος του είναι η απόκτηση ελέγχου πάνω στο σύστημα των σχέσεων που είναι η κοινωνία (ένα στόχο που βρίσκω μη εφικτό αφού αυτό το σύστημα είναι πλέον πέρα από κάθε σχεδόν έλεγχο). Ως τέτοιος δε μπορεί να είναι ατομικός αγώνας. Απαιτεί μαζική ή ταξική δραστηριότητα. Τα άτομα πρέπει να ορίσουν τους εαυτούς τους ως κοινωνικά όντα σ' αυτό τον αγώνα , καταπιέζοντας τις οποιεσδήποτε ατομικές τους επιθυμίες που δεν ταιριάζουν με το "μεγαλύτερο" στόχο της κοινωνικής μεταμόρφωσης.
Ο αγώνας για την κατάργηση της κοινωνίας είναι ένας αγώνας για την κατάργηση της εξουσίας. Είναι ουσιαστικά ο αγώνας των ατόμων για να ζήσουν ελεύθερα από κοινωνικούς ρόλους και κανόνες, να ζήσουν τις επιθυμίες τους με πάθος, να ζήσουν τα πιο θαυμαστά πράγματα που μπορούν να φανταστούν. Οι αγώνες και τα πρότζεκτ ομάδων αποτελούν κι αυτοί τμήμα του ίδιου αγώνα, αλλά έχουν ως βάση τους τρόπους με τους οποίους οι επιθυμίες του κάθε ατόμου θα βελτιώσουν η μια την άλλη και θα διαλυθούν όταν θα αρχίσουν να καταπιέζουν τα άτομα. Η διαδρομή αυτού του αγώνα δε μπορεί να χαρτογραφηθεί επειδή η βάση του είναι η σύγκρουση ανάμεσα στις επιθυμίες των ατόμων με ελεύθερο πνεύμα και στις απαιτήσεις της κοινωνίας. Αλλά είναι πιθανές οι αναλύσεις των τρόπων με τους οποίους μας βάζει σε καλούπια η κοινωνία και των αποτυχιών και επιτυχιών παλιότερων εξεγέρσεων.
Οι τακτικές που χρησιμοποιούνται ενάντια στην κοινωνία είναι τόσο πολλές όσα και τα άτομα που συμμετέχουν σ' αυτό τον αγώνα, αλλά όλες μοιράζονται τον στόχο της υπονόμευσης του κοινωνικού ελέγχου και της θέσπισης όρων, και της απελευθέρωσης των επιθυμιών και των παθών του ατόμου. Η μη-προβλεψιμότητα του χιούμορ και της παιχνιδίζουσας δράσης είναι ουσιώδης, προκαλώντας ένα Διονυσιακό χάος. Το παιχνίδι με τους κοινωνικούς ρόλους με τρόπους που υπονομεύουν τη χρησιμότητά τους στην κοινωνία, που τους γυρνάνε ανάποδα, μετατρέποντάς τους σε παιχνίδια, είναι μια αξιόλογη πρακτική. Αλλά το πιο σημαντικό είναι να συγκρουστούμε με την κοινωνία με τους αυτούς μας, με τις μοναδικές επιθυμίες μας και πάθη, με τη στάση μας η οποία δε θα υποχωρήσει, αλλά ούτε και θα επικεντρωθεί πάνω της, αλλά θα διατηρηθεί με γνώμονα τους δικούς μας όρους.
Η κοινωνία δεν είναι μια ουδέτερη δύναμη. Οι κοινωνικές σχέσεις υπάρχουν μόνο με την καταπίεση των πραγματικών επιθυμιών των ατόμων, από την καταπίεση όλων αυτών που καθιστούν δυνατή την ελεύθερη δημιουργία σχέσεων. Η κοινωνία είναι εξημέρωση, η μεταμόρφωση των ατόμων σε αξίες χρήσης και του ελεύθερου παιχνιδιού σε δουλειά. Η ελεύθερη δημιουργία σχέσεων ανάμεσα σε άτομα που αρνούνται και αντιστέκονται στην εξημέρωσή τους υπονομεύει όλη την κοινωνία, και ανοίγει όλες τις δυνατότητες. Και γι΄ αυτούς που πιστεύουν ότι μπορούν να επιτύχουν την ελευθερία μέσω μιας απλά κοινωνικής επανάστασης, τελειώνω μ' αυτές τις γραμμές του Renzo Navatore:

"Περιμένεις για την επανάσταση; Ας είναι! Η δικιά μου άρχισε εδώ και πολύ καιρό! Όταν θα είσαι έτοιμος ... δε θα με πειράξει να προχωρήσω για λίγο μαζί σου. Αλλά όταν σταματήσεις, θα συνεχίσω στην παράφρων και θριαμβευτική μου πορεία προς τη μεγάλη και θαυμαστή κατάκτηση του τίποτα!"